In de glinsterende annalen van het voetbal, waar legendes als Pelé, Cruijff, Maradona, Ronaldo en Messi schitteren als onbetwiste grootheden, blijft de naam van Josef Bican vaak onopgemerkt. Toch was deze Tsjechische voetballer een pionier, een pilaar van het spel die zijn tijd ver vooruit was. Laten we duiken in het verhaal van een vergeten genie, Josef "Pepi" Bican, mister Slavia Praag.
Ik loop op een van de mooiste begraafplaatsen in Praag. Ieder tripje moet ik er even langs, want er is hier zoveel te zien en er duiken steeds nieuwe verhalen op. Vandaag valt mijn oog op een buste gedrapeerd met een sjaaltje van Slavia Praag. Dat begint mijn cluppie te worden. Wie is deze man, die op de erebegraafplaats van Vyšehrad te ruste is gelegd? Een voetballer, een kunstenaar met een voorliefde voor voetbal of een schrijver?
Er liggen hier vooral bekende Tsjechen, dus dit moet er ook eentje zijn. De naam zegt me alleen helemaal niets.
Josef Bican
Geboren in 1913 staat op zijn graf en overleden in 2001. Dan zal hij ergens in jaren '30 of '40 furore moeten hebben gemaakt. Maar waarmee?
Het graf van Bican op de Vysehrad Begraafplaats
In Praag heb ik nooit zin om ter plekke te googlen. Dat bewaar ik voor thuis. En dan kom ik tot de ontdekking dat deze Tsjech wellicht groter was dan Cruijff.
Wat een verhaal...
Van armoede naar het begin van een Legende
Josef Bican , geboren op 25 september 1913 in Wenen, werd al op jonge leeftijd betoverd door de magie van het voetbal.
De aanvaller groeide op in armoede en zou volgens de overlevering vaak blootsvoets op straat tegen een balletje trappen. Bovendien verloor Bican op jonge leeftijd zijn Tsjechische vader, die zelf een begenadigd voetballer was geweest voor Hertha Wien en het Oostenrijkse nationale team.
De veteraan van de Eerste Wereldoorlog weigerde een operatie na een nierinfectie die hij opliep bij een fikse botsing tijdens een voetbalwedstrijd. Bican senior overleed op zijn 30e aan zijn infectie en zou dus nooit zien hoe zijn 8-jarige zoon later furore zou maken op een voetbalveld.
Ondanks deze erbarmelijke omstandigheden kon zijn immense talent op het veld kon niet worden ontkend. Op 19-jarige leeftijd maakte hij zijn debuut voor Rapid Wien, waar hij al snel de harten van de fans veroverde met zijn ongeëvenaarde snelheid en dodelijke doelgerichtheid.
Doelpuntenmachine en snelheidsduivel
Bican was niet zomaar een speler - hij was een doelpuntenmachine van ongekende proporties. Zijn snelheid en behendigheid, gecombineerd met een meesterlijke techniek, maakten hem een nachtmerrie voor elke verdediging.
Bican zou destijds de 100 meter in 10,8 seconden hebben gelopen.
Ter vergelijking: Jesse Owens zette in 1936 het wereldrecord op 10,2 seconden. Tussen zijn 18e en 22e scoorde Bican dankzij zijn ongeëvenaarde versnellingen maar liefst 78 keer in 62 wedstrijden voor Rapid Wien.
In een tijd waarin voetbal veel fysieker was dan vandaag de dag, slaagde Bican er telkens weer in de wetten van de zwaartekracht te trotseren en verdedigers te passeren alsof ze er niet waren.
Mister Slavia Praag
Toen hij 24 jaar oud was, verhuisde hij naar het thuisland van zijn vader, maakte de overstap naar Slavia Praag en een jaar later verkreeg hij ook het Tsjechische staatsburgerschap.
Met Slavia won hij als topscorer in 1938 de toen meest prestigieuze internationale clubcompetitie, de Mitropa Cup. Clubs als Inter Milaan en Genua werden verslagen en in de finale trok Slavia Praag aan het langste eind tegen het Hongaarse Ferencváros, destijds een van de topclubs in Europa.
Bican betreedt het veld voor Slavia Praag
Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog was hij in bloedvorm, maar internationale competities vonden geen doorgang (pas kort na de bezetting van de Tsjechische landen vertegenwoordigde hij Bohemen en Moravië in enkele vriendschappelijke wedstrijden).
Na de oorlog waren enkele Italiaanse clubs serieus in hem geïnteresseerd. Juventus zou 6 miljoen kronen hebben geboden alleen al voor het tekenen van een contract. Een functionaris van Slavia waarschuwde mevrouw Bican: "Praat Pepi uit die stap naar Italië! Het lijkt erop dat de communisten daar aan de macht zullen komen - en geloof me, dat wordt niet prettig!" Het waarschuwingssignaal sloeg aan, en de Bicans bleven in Praag. De staatsgreep vond inderdaad plaats, maar het leven was daarna zeker niet gemakkelijk - echter niet in Italië, maar hier in Praag.
Bican bleef bij Slavia, van waaruit hij pas in 1948 naar Vítkovice en later naar Hradec Králové vertrok.
Tot zover een carrière van een willekeurige speler uit die tijd. Maar wat maakt Bican zo bijzonder?
Wie Bican had, kreeg gegarandeerd een vol stadion.
Topscorer allertijden wereldwijd.....tot Ronaldo in 2022.
Bican's statistieken en prestaties spreken boekdelen over zijn talent. Hij scoorde meer dan 800 doelpunten in officiële wedstrijden gedurende zijn carrière, een aantal dat tot voor kort een wereldrecord was. Spelers als Romario, Lionel Messi, Pele, Ferenc Puskas en Gerd Müller laat hij achter zich.
Alleen Ronaldo heeft hem in 2022 ingehaald op de wereldranglijst van topscorers aller tijden. Niet alle doelpunten van Bican zijn echter gedocumenteerd, dus het exacte aantal blijft een onderwerp van discussie.
Zijn statistieken zijn nog steeds indrukwekkend, zelfs in de moderne context. Wat nog verbazingwekkender is, is dat hij dit deed in een tijd waarin voetbal niet zo wijdverspreid was als nu, en de competities minder wedstrijden hadden.
Zijn hoogtepunt bereikte hij tijdens zijn periode bij Slavia Praag, waar hij meer dan 500 doelpunten wist te maken in minder dan 250 wedstrijden. Maar het ging niet alleen om zijn doelpunten; het was de manier waarop hij ze maakte die indruk maakte.
Bican, de alleskunner
"...Hij scoorde niet met krachtige aanvallen, nee. Zijn doelpunten waren perfect geplaatste schoten. Hij was snel, een uitstekende kopbal, kon trappen met zowel zijn linker- als rechtervoet; niets leek een probleem voor hem te zijn. Hij was een complete voetballer, en dat maakte hem uitzonderlijk; hij had geen zwakke punten", zegt Jan Andrejkovič, een van de twee levende spelers uit Slavia, die naast “Pepi” speelde.
Naast doelpuntenmaker was hij tevens een entertainer en een kunstenaar op het veld die fans betoverde met zijn ongeëvenaarde talent.
Persoonlijkheid, Tsjechische trots en populariteit
Bican was van mening dat iedere topvoetballer een prof zou moeten zijn, omdat het een baan is als alle andere en voetballers vermaken mensen die ervoor betalen, zoals in een theater. Bij Slavia snapten ze dat, dus hij ontving een salaris van 5.000 kronen in een tijd dat andere spelers ongeveer 1.500 kronen ontvingen.
Bovendien weerstond hij de aansporingen om het Duitse staatsburgerschap te aanvaarden, waarbij de gevolgen van een weigering ernstig waren. Bican kreeg de belofte dat Hitler "loyaliteit aan de Duitse natie zal kunnen waarderen". Hij weigerde op grond van de volgende feiten:
"Ik ben geboren in Wenen, maar mijn vader was Tsjechisch, net als mijn moeder. Wees niet boos, heren. Ik heb me altijd een Tsjech gevoeld en als ik nu iets anders deed, zou mijn vader zich omdraaien in zijn graf!”
Een tijdje maakte hij zich zorgen over de mogelijke gevolgen, maar zoals hij zegt, niemand heeft hem ooit meer lastig gevallen.
1948 Communistische periode
Na het revolutionaire jaar 1948 veranderde zijn leven enorm, de communisten zagen hem als een klassenvijand en in Slavia een burgerlijke club. In 1949 ging hij naar Vítkovice. De reden was geheel politiek.
De ploegen van de hoogste divisie wilden hem niet inlijven, om de communistische autoriteiten niet van streek te maken. Alleen de tweede divisie club Hradec Králové vond de moed. Bican betaalde de club rijkelijk terug door in één seizoen 54 keer te scoren.
Zijn "burgerlijke" populariteit deed het helaas niet zo goed bij de communisten:
Toen Hradec en Bican naar het Praagse Letná gingen voor een bekerwedstrijd tegen ATK, de voorganger van Army Dukla, scandeerde het twaalfduizend man sterke publiek zijn bijnaam: "Pepi, Pepi." Toen de omroeper even later meldde dat de minister Čepiček ook naar de wedstrijd keek, was het akelig stil in het stadion. Bican 'bespotte' dus de communistische leider. "Dat was heel slecht voor mij. Als er tenminste een paar mensen hadden geapplaudisseerd, maar dat gebeurde niet. Er was waarschijnlijk geen communist daar." aldus Bican in het boek Bican's Geheimen.
Dat was januari 1953. Een ander probleem deed zich voor tijdens de Dag van de Arbeid in 1954.
Bican werd overgehaald om deel te nemen aan de 1 mei-parade in Hradec, waar hij nog nooit eerder was geweest. Uit de straatlantaarns klonken de socialistische leuzen uit die tijd: lang leve Zápotocky! Lang leve de president! "Toen wij voetballers de hoofdtribune passeerden, begonnen de mensen te schreeuwen: lang leve Bican! Pepi werd onmiddellijk weggevoerd en het was slecht. Plotseling moest hij stoppen", herinnert Zdeněk Krejčí zich. Op de tweede dag ontsloeg het bestuur van Škoda de beroemde voetballer genadeloos wegens "provocatie tegen het regime".
Het ‘burgerlijke idool’ was nog steeds een doorn in het oog van de communisten. Na het einde van zijn carrière moest Bican de kost verdienen als arbeider, chauffeur of dierentuinvoeder. Hij miste nooit de wedstrijden van Slavia en was zelfs een graag geziene gast in de wandelgangen van zijn geliefde club.
Daarnaast werkte hij als (minder succesvolle) trainer/coach voor Slavia Praag , Liberec , Brno en Kladno . Eind jaren zestig en begin jaren zeventig trainde hij ook in Tongeren, België.
Pas na de val van het communistische regime kreeg hij erkenning in het Tsjechische voetbal.
Zijn weduwe Jarmila liet als eigenaar van het huis in Michle (Michelska-straat) een kleine lounge creëren in het familierestaurant Sparta ter ere van hem en voor de Spartaans-Slavische verzoening, die nog steeds bestaat.
Ze stierf op 12 december 2011 , precies 10 jaar na haar man.
Overzicht van zijn prestaties:
Clubs
- Winnaar van de Midden-Europabeker: 1938
- 3x kampioen van de Oostenrijkse competitie: 1934/35, 1935/36, 1936/37
- 5x kampioen van de Tsjechische / Tsjechoslowaakse competitie: 1939/40, 1940/41, 1941/42, 1942/43, 1946/47 (titel herfst 1948 niet toegekend)
- 3x winnaar van de Tsjechische beker: 1941, 1942, 1945
Individueel
- 5x winnaar Europese Gouden Schoen
- Meest voorkomende doelpuntenmaker in de competitie (volgens de wereldvereniging IFFHS, toegekend in 2001)
- Beste doelpuntenmaker van de 20e eeuw (samen met Pelé en Uwe Seeler , uitgereikt in 1997)
- 12x topscorer in de competitie (11x in Tsjechië en 1x in Oostenrijk)
- Topscorer van de Mitropa Cup: 1938
- JW Madden #1 plaquettehouder
- In totaal scoorde hij naar verluidt meer dan 5.000 doelpunten (inclusief vriendschappelijke wedstrijden)
Bronnen:
https://www.fchk.cz/legendy.asp?legenda=Pepi-BICAN
https://docplayer.cz/511754-S-motorletem-do-cfl-legenda-josef-letni-bican.html
https://cesky.radio.cz/pred-20-lety-zemrel-nejlepsi-strelec-fotbalove-historie-8735945
https://cs.wikipedia.org/wiki/Josef_Bican
https://en.slavia.cz/clanek.asp?id=110-years-of-Josef-Bican-Book-launch-and-Walk-of-Fame-1135
Verliefd op Praag en dol op voetbal
Reactie plaatsen
Reacties