Jan Hus
Jan Hus was een invloedrijke theoloog en hervormer die aan het begin van de 15e eeuw in Praag leefde. Zijn gedachtegoed en preken, die vaak kritisch waren tegenover de corruptie binnen de katholieke kerk, vonden veel aanhangers onder de Tsjechische bevolking. Zijn beweging, bekend als het Hussitisme, leidde tot een diepgaande religieuze en politieke verdeeldheid in Praag en de bredere regio Bohemen. Uiteindelijk werd Jan Hus veroordeeld door de katholieke kerk en in 1415 verbrand op de brandstapel. Zijn nalatenschap leeft voort in de geschiedenis van Praag als een symbool van religieuze onafhankelijkheid en hervorming.
Jan Hus werd rond 1370 geboren en preekte als priester in de Bethlehemkapel in Praag. Dat was de enige kerk, waar in het Tsjechisch in plaats van het Latijn mocht worden gepreekt. Jan Hus maakte hier dankbaar gebruik van door zijn kritiek op de kerk te spuien tijdens zijn diensten.
Omdat zijn woorden werden verstaan door ‘het gewone volk’, kreeg hij een publiek, dat uitgroeide tot een aanhang. Hij verachtte de aflaten en de seksuele escapades van de zogenaamd celibataire priesters. Bovendien was hij tegen germanisering van de Boheemse cultuur en voor het behoud van de Tsjechische taal.
De Bethlehemkapel, waar Jan Hus predikte
De háček
De háček, dat golfje op een aantal letters, schijnt door Jan Hus geïntroduceerd te zijn. Zo konden meerdere letters vervangen worden door een tekentje. De š werd de vervanger van sh en de đ in plaats van dzj. In die tijd zonder boekdrukkunst was dit een goedkopere oplossing. Hoe minder letters er geschreven hoefde te worden, hoe minder er van het dure perkament nodig was.
De Bethlehemkapel
De Bethlehemkapel in Praag is een historische schat die diep geworteld is in de Tsjechische geschiedenis. Gebouwd in de 14e eeuw, diende deze kapel als het centrum van de Hussietenbeweging, een religieuze hervormingsbeweging die streefde naar hervormingen binnen de katholieke kerk.
Je kunt het sobere gebouw aan het Betlémské námesti voor een klein bedrag bezoeken.
Pravda
Er is één woord in het Tsjechisch dat vaak geassocieerd wordt met Jan Hus en het is “Pravda” wat “Waarheid” betekent of “Za Pravdu” wat “Voor de Waarheid” betekent.
Het zoeken naar ‘waarheid’ wordt dus feitelijk geïnterpreteerd als de Tsjechische Reformatie en de pogingen om de 15e-eeuwse rooms-katholieke kerk te hervormen.
Acht roestvrijstalen platen lijken willekeurig verspreid over de muur van de Bethlehemkapel en op elk ervan is een letter in een heel vreemde hoek uitgesneden. Ik heb mensen er direct onder zien staan, zoekend naar de boodschap, maar er schuilt een geheim achter het zien ervan en het begrijpen van de volledige betekenis ervan.
Za Pravdu (24 juni)
Je ziet op de foto hierboven dat de platen zelf niet belangrijk zijn, maar het licht dat erdoorheen gaat en een geprojecteerde letter op de muur vormt, zodat je op enige afstand de boodschap “Za Pravdu” kan zien.
Openingstijden Bethlehemkapel:
ma-zo 9.00-17.30 uur
Het monument van Jan Hus op het Oude Stadsplein
Het bronzen monument is in 1915 geplaatst ter ere van de 500-jarige 'verjaardag' van zijn verbranding. Jan Hus kijkt met de bijbel in zijn hand naar de Týn-kerk en staat te midden van een groep figuren. Zij symboliseren de Hussieten, de emigranten van na de Slag om de Witte Berg in 1620 en de zogenaamde achtergroep onder leiding van een zogende moeder die een wedergeboren natie symboliseren.
De volgende woorden zijn te lezen:
Hledaj pravdy, Slyš pravdu, Uč sě pravdě, Miluj pravdu, Prav pravdu, Drž pravdu, Braň pravdy až do smrtí
(Zoek de waarheid, luister naar de waarheid, leer de waarheid, houdt van de waarheid, spreek de waarheid, behoudt de waarheid, verdedig de waarheid tot de dood.)
Links Jan Hus en rechts de Hussieten
Jan Hus en links de emigranten
De wedergeboren natie
Meer informatie over jan Hus
Ingeborg Kriegsman heeft een boek geschreven over het leven van Jan Hus. Meer informatie is te vinden op haar website: ingeborgkriegsman.com
Of bekijk de 50 minuten durende docufilm over de laatste jaren van Jan Hus.
Verliefd op Praag