Het Strahov Stadion is zonder twijfel een van de meest historische, maar tegelijkertijd meest troosteloze plekken die ik ooit in Praag heb bezocht. Het grootste stadion ter wereld, met een capaciteit van naar schatting 250.000 toeschouwers, werd in 1926 geopend als een monument voor de Tsjechoslowaakse Sokol-beweging – een nationale gymnastiekorganisatie die fysieke fitheid en patriottisme promootte.
Op tien minuten wandelen vanaf de ingang van de Petrin-heuvel ligt dit verlaten stadion, maar vreemd genoeg weten maar weinig mensen de weg ernaartoe te vinden. Eerlijk is eerlijk, zodra je bij dit immense complex aankomt, is er nauwelijks iets wat nog herinnert aan de glorie van weleer.
Het betonrot druipt er letterlijk vanaf, wat het een desolate en bijna spookachtige uitstraling geeft. Het voelt alsof ik op een geheime missie bent wanneer ik het stadion nader. Ik ontdek een trap die omhoog leidt, alsof het een verborgen ingang is. Tot mijn verbazing houdt niemand me tegen. Op de galerij onder de tribunes zie ik een expositie over de Praagse Lente. De teksten zijn in het Tsjechisch, dus behalve de foto's kan ik er weinig van begrijpen. Tussen de tribunes vind ik een opening in een afrastering. Ik wurm me erdoorheen en kom uit op een van de tribunes, waar de stoeltjes zijn verwijderd. Het doet me denken aan de troosteloze tribunes van mijn failliete club, HFC Haarlem en aan de tribunes van Bohemians 1905, een voetbalclub uit Praag, die speelt in de hoogste afdeling.
De trap naar boven
Niet normaal groot
Meer dan 200.000 toeschouwers hebben hier ooit uitgekeken over een immens veld – drie keer zo lang en breed als een voetbalveld. Op dit terrein voerden soms meer dan 30.000 gymnasten tegelijkertijd hun oefeningen uit, strak in het gelid en tot in de perfectie synchroon. Deze massale gymnastiekdemonstraties, slets genoemd, waren indrukwekkende staaltjes van collectieve discipline. Het stadion was daarmee niet alleen een sportarena, maar ook een krachtig symbool van nationale trots en saamhorigheid.
Het is bijna niet te bevatten! Ik weet eigenlijk niet wat ik van dit stadion moet denken. Het is te lelijk voor woorden, maar de historie van dit monument is onbeschrijfelijk.
Vandaag de dag heeft het stadion een nieuwe bestemming gekregen. Voor mijn ogen vindt een training plaats, waarschijnlijk van een van de elftallen van Sparta Praag. Het complex herbergt maar liefst acht velden: zes traditionele voetbalvelden en twee speciaal voor futsal. De moderne sportkleding van de spelers en het groene gras steekt scherp af tegen de grauwe, verouderde tribunes. Een contrast dat vast niet zo bedoeld was.
De trainingsvelden van Sparta Praag in contrast met de grijze betonnen tribunes
Waar ooit het oude veld lag, prijkt nu een indrukwekkend, modern gebouw dat dient als trainingsfaciliteit voor Sparta Praag. Voor het gebouw is zelfs een ruime parkeerplaats aangelegd, wat direct een indruk geeft van de omvang van het vroegere complex.
Hoe dan?
Dit stadion is zonder twijfel een bezienswaardigheid die je niet mag missen, al is het alleen maar om de imposante grootte in je op te nemen. In vergelijking hiermee lijkt zelfs Camp Nou bijna een dwerg.
Parkeerplaatsen voor het gebouw van Sparta Praag
Ik kijk om me heen en zie twee jongens - waarschijnlijk met een taakstraf - een tribune het stadion aanvegen. Blijkbaar wordt er toch nog enig onderhoud gepleegd, of misschien doen ze het gewoon voor de lol. Wie zal het zeggen?
Bij het bekijken van oude foto’s komt dit stadion écht tot leven. Maar ik ga eerst terug in de tijd en sta stil bij de geschiedenis van de Sokol-beweging, waar dit stadion een grote rol bij speelde.
Geschiedenis van de Sokol-beweging
De Sokol-beweging, opgericht in 1862 in Praag, is veel meer dan een turnvereniging. Het was (en is) een patriottische sportorganisatie die fysieke fitheid combineerde met morele en nationale opvoeding.
In een tijd waarin Tsjechië nog onder Oostenrijks-Hongaarse heerschappij viel, bood Sokol een manier om Tsjechisch bewustzijn en saamhorigheid te bevorderen.
De massale gymnastiekshows, of 'slets', waren indrukwekkende evenementen waarbij duizenden deelnemers in perfectie synchroon bewogen – niet alleen een sportief spektakel, maar ook een krachtig symbool van eenheid en Tsjechische identiteit.
Tot op de dag van vandaag bestaat de Sokol-beweging nog steeds, met afdelingen door heel Tsjechië (en zelfs daarbuiten), al is de glorie van vroeger wat vervaagd.
Poster voor de vierde slet
Overzicht Sokol Slets en Spartakiades
-
1882 – I Sokol Slet: openlucht in Praag (diverse locaties), waaronder Střelecky Ostrov
-
1891 - II: op meerdere locaties
-
1895 - III: Letná stadion
-
1901 - IV: Letná stadion
-
1907 – V: Letná Stadion
-
1912 – VI: Letná Stadion met een indrukwekkend aantal deelnemers en een capaciteit voor 120.000 toeschouwers. De laatste editie onder de Oostenrijks-Hongaarse heerschappij.
-
1920 – VII: Laatste slet in het Letna Stadion.
Poster van Mucha
-
1926 – VIII: Eerste Sokol Slet in het Strahov Stadion, hoogtepunt in de tussenoorlogse periode.
Er namen 182.477 mensen deel aan het evenement, dat negen dagen duurde; 70.000 mensen liepen mee in de parades. Tijdens deze negen dagen van Slet-activiteiten kwamen er 1.066.471 passagiers per trein naar Praag.
-
1932 – IX: Strahov Stadion.
-
1938 – X: Laatste grote Sokol Slet vóór de Tweede Wereldoorlog, in Strahov Stadion.
De slet van 1926
Tijdens de nazi-bezetting werd het stadion gebruikt voor een militaire parade ter ere van Hitlers 50e verjaardag. Later werd het een verzamelplaats voor Joden , voordat ze naar concentratiekampen werden gestuurd . Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebruikt als tijdelijk detentiecentrum voor Duitstalige Tsjechen in afwachting van hun uitzetting.
-
1948 – XI: Laatste officiële Sokol Slet in Strahov Stadion, vlak voor het verbod door de communisten.
Spartakiade
Tussen 1955 en 1990 werd elke vijf jaar de Spartakiade georganiseerd in het Strahov-stadion.
Dit evenement speelde een belangrijke rol in de communistische propaganda en stond in het teken van de viering van de bevrijding van Tsjechoslowakije door het Rode Leger in 1945.
De Spartakiade van 1970 werd echter geannuleerd als gevolg van de nasleep van de Praagse Lente en het begin van de periode van normalisatie.
Sokol
Na de val van het communisme werden de slets in de jaren ’90 en daarna herleefd als sportieve en culturele evenementen, met minder politieke lading. De slets na 1994 benadrukken vooral Tsjechische identiteit, traditie en gemeenschapsgevoel in een moderne context.
Ondanks dat de traditie voortleeft, neemt de publieke belangstelling af en wordt het Strahov stadion dat inmiddels in verval is geraakt, na de eerste Sokol in 1994 verhuisd naar een kleiner stadion, de Eden Arena, de thuishaven van Slavia Praag.
-
1994 – XII: Heropleving van de Sokol Slet in Strahov Stadion na de val van het communisme.
-
2000 - XIII, 2006 - XIV, 2012 - XV– Recente grootschalige Sokol slets in Eden Arena
-
2018 - XVI in Eden Arena
-
2024 - XVII in Eden Arena
Vergane glorie
Terug naar het Strahov stadion.
Sinds de jaren '90 is het stadion een iconisch podium geworden voor legendarische concerten van wereldberoemde bands zoals The Rolling Stones, Pink Floyd, Bon Jovi, Aerosmith, Guns N' Roses, U2, AC/DC en vele anderen.
Het is tegenwoordig slechts een schim van zijn gloriedagen. De verweerde tribunes, afbrokkelend beton en de natuur die langzaam delen van het terrein opslokt, vertellen het verhaal van verval. De renovatiekosten zijn onbetaalbaar, en pogingen tot herbestemming blijven zonder succes.
Het stadion trekt nu alleen nog fotografen, urban explorers en geschiedenisliefhebbers aan die de vergane glorie willen vastleggen. En natuurlijk de voetballers die hier trainen.
Nog steeds kan ik je niet vertellen wat ik echt van het stadion vind. Neem zelf een kijkje en oordeel zelf.
O, en vergeet niet een foto te nemen van de roze tractor.
De roze tractor
Het is het eerste punkmonument van Praag, gemaakt door David Černý: een roze Zetor-tractor op z’n kop, met een hangslot als wiel. Het eert punkband Visací zámek en staat bij het Strahovstadion, dicht bij hun oprichtingsplek. Het kunstwerk is een speels, rebels eerbetoon aan punkcultuur en Černý’s provocatieve stijl.
Hoe kom je bij het Strahov stadion?
Om het Strahov Stadion te bezoeken, kun je de tram 22 of 23 nemen naar de halte 'Malovanka' of 'Pohořelec'. Vanaf daar is het korte wandeling van 10-15 minuten bergopwaarts naar het stadion.
Tip 1
Bij de ventilatietorens van de eronder gelegen Strahov tunnel, heb je een prachtig uitzichten over Praag, dus neem vooral de tijd om hier rond te lopen. Het is een unieke plek die een bezoek waard is voor iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis, architectuur of gewoon een andere kant van Praag wil ontdekken.
Tip 2
Loop terug naar het Strahov klooster voor een maaltijd en/of een biertje in de Strahov brouwerij.
De ventilatierooster/-torens
In de buurt:
- Petrin heuvel: 750 meter - 8 minuten lopen
- Petrin uitkijktoren: 1 kilometer - 12 minuten lopen
- Strahov klooster: 1 kilometer - 12 minuten lopen
- Loreta klooster: 1,5 kilometer - 20 minuten lopen
- Praagse Burcht: 2 kilometer - 25 minuten lopen
Verliefd op Praag
Reactie plaatsen
Reacties