Ontstaan, uitbreiding en indeling van Praag

Praag is een wereldstad met meer dan 1,3 miljoen inwoners. Met een oppervlak van vijfhonderd km² is het meer dan twee keer zo groot als Amsterdam. Het Praag van nu ziet er heel anders uit dan het Praag van 300 jaar geleden. Zoals bij veel grote steden was er behoefte aan uitbreiding van de stad voor woningen en zijn omringende dorpjes geannexeerd en de lege ruimtes opgevuld. Je ziet nog veel terug van de tijd, waarin Praag uit meerdere dorpjes en steden bestond, zoals oude stadhuizen en straatnaambordjes.

Praag was in 1710 een stuk kleiner, zoals te zien is op deze kaart.

De omliggende dorpjes, zoals Nusle, Radlice, Smichov en Veleslavin worden in de loop van de eeuwen opgeslokt door het steeds groter wordende Praag. 

Het gele gedeelte is het huidige Praag, het rode gebied was het Praag van 1710. Voor het ontstaan van Praag moeten we terug naar de negende eeuw.

Een kort overzicht van het ontstaan en de uitbreiding van Praag:

880: De Praagse Burcht wordt gebouwd rondom een bestaande nederzetting en bewoond door prins Bořivoj. De Praagse Burcht was toen meer een fort en niet te vergelijken met de huidige Burcht.

Oorspronkelijk verwees de naam "Praag" voornamelijk naar de rotsachtige heuvel met het fort van de prins en later ook naar de omliggende nederzettingen.

1230:  De burchtstad wordt ommuurd en aan de muren ontstaan meerdere nederzettingen.

1257: Mala Strana wordt gesticht door koning Přemysl Otakar II.

1287: De nederzettingen worden samengevoegd, door een nieuwe ommuring omgeven en zo ontstaat de Oude Stad (Stare Mesto)

1333 : Hradcany wordt een stad

1348: Stichting van de Nieuwe Stad (Nove Mesto) door Karel IV, binnen twee jaar is het helemaal volgebouwd

1348-1350: Nove Mesto krijgt stadsmuren, de stadsmuren en poorten van de Oude Stad blijven bestaan

Kaart uit 1650 met Hradcany en Mala Strana (links), Stare Mesto (midden), Nove Mesto (rechts) en Vysehrad (onder)

1357: de Karelsbrug wordt gebouwd in opdracht van Karel IV ter vervanging van de deels ingestorte Judithsbrug. De Karelsbrug blijft tot 1841 de enige brug over de Moldau in Praag. Dan wordt de Keizer Franz I-brug (de Kettingbrug in gebruik genomen), later vervangen door de Legioenbrug.

1360-1362: de Hongermuur wordt gebouwd in opdracht van Karel IV. Deze muur is nog steeds te zien en bevindt zich op de Petrin heuvel.

Een deel van de Hongermuur, gezien vanaf de Most Legii (Legioenbrug)

1784: de onafhankelijke steden Hradcany, Mala Strana, Stare Mesto en Nove Mesto worden administratief verenigd en de aldus opgerichte stad krijgt officieel de naam "Praag".

1850: annexatie Josefov, de Joodse Wijk

1874-75: sloop van de stadsmuren en stadspoorten van Nove Mesto, zodat de stad naar het oosten kan uitbreiden

1883: annexatie Vyšehrad

1884: annexatie Holešovice

1901: annexatie Libeň

1922: Groot Praag (annexatie met onder andere Vinohrady, Vršovice, Smichov, Zizkov en Karlin)

In 1960 worden twee delen bij Praag geannexeerd (Čimice en Ruzyně) en in 1968 en 1974 vinden nog twee grote annexatiegolven plaats met de annexatie van meer dan 30 dorpjes en gehuchten.

Sindsdien is het grondgebied van Praag niet fundamenteel veranderd. Om Praag te kunnen besturen is er een administratieve indeling gemaakt, die je terugziet op de kaart en op de straatnaambordjes.

Administratieve indeling: Praag 1 tot en met Praag 22

Praag is opgedeeld 22 administratieve districten, Praag 1 tot en met Praag 22. Dit zie je op google maps en staat ook vermeld bij het adres van bijvoorbeeld een hotel of appartement.

Hoe hoger het getal, hoe verder het van het historische centrum ligt.

Dus wanneer je gaat kijken voor een hotel of appartement in of vlakbij het centrum, zoek dan in Praag 1, 2 of 3.

Naast deze administratieve districten zie je op de kaart de namen van de wijken, zoals Žižkov, Anděl en Smíchov

Straatnaambordjes

Op de rode straatnaam bordjes zie je naast de naam van de straat, ook het district en de naam van de wijk.

De term "straat", zoals wij dat meestal gebruiken, wordt achterwege gelaten.

Helaas staat er in Praag niet bij geschreven wat de naam op het bordje inhoudt, zoals op Nederlandse straatnaambordje soms wel het geval is, als het gaat om bekende mensen.

Dit straatnaambordje van Jeronymova-straat kwam ik tegen in Zizkov. Het lijkt erg op Jeroen (Hieronymus is mijn doopnaam), dus ik vond het wel toepasselijk. Na lang zoeken ben ik erachter gekomen dat de straat vernoemd is naar Hieronymus van Praag (Jeroným Pražský) Dit was een vriend van Jan Hus, wiens monument op het Oude Stadsplein staat. Beiden zijn op de brandstapel terecht gekomen als vermeend ketters.

Oude straatnaambordjes

In Praag zijn nog (oude) straatnaambordjes te vinden, zoals bij Radnické Schody (Trappen van het stadhuis) in Hradcany, waarop Romeinse cijfers staan. Dit cijfer correspondeerde destijds ook met het district waartoe het behoorde, alleen was de indeling van de stad anders. Iedere voormalige stad kreeg na annexatie vanaf 1784 een Romeins cijfer.

Stare Mesto - Praag I (nu Praag 1)

Nove Mesto - Praag II (nu Praag 1 en Praag 2)

Mala Strana - Praag III (nu Praag 1)

Hradcany - Praag IV (nu Praag 1)

Josefov - Praag V (nu Praag 1) , etc.

Vanaf 1949 werden de Romeinse cijfers vervangen door westerse cijfers. Het gaat pas opvallen als je op de bordjes gaat letten. Dan zijn dit leuke triviale feitjes om te weten.

Stadhuis

Wanneer je in Praag loopt, kun je verschillende stadhuizen tegenkomen in het centrum en daarbuiten. Hieraan kun je nu nog zien dat het huidige Praag is ontstaan uit de samenvoeging van verschillende steden.

In 1784 werden de vier losse steden Stare Mesto (Oude Stad), Nove Mesto (Nieuwe Stad) en Malá Strana (Kleine Zijde) en Hradčany (Burchtwijk) samengevoegd en werd het oude raadhuis op het Oude Stadsplein het stadhuis.

De stadhuizen van de drie andere voormalige steden zijn gelukkig bewaard gebleven.

  • Het oude stadhuis van Hradčany bevindt zich in Loretánská 173/1.
  • Het oude stadhuis van Mala Strana staat op het Malostranské námesti. 35/21.
  • Het oude stadhuis van Nove Mesto kun je vinden op Karlovo námesti 1.

Het oude stadhuis van Stare Mesto

Het oude stadshuis van Hradcany in Loretánská

Het Oude stadhuis van Nove Mesto op het Kárlovo namesti

Het Oude stadhuis van Malá Strana op het Malostranske namesti

Door beschietingen tijdens de Praagse Opstand van mei 1945 is alleen nog de toren van het Oude Raadhuis over en is de rest van het stadhuis door brand vernietigd, evenals het stadsarchief met waardevolle documenten over de geschiedenis van Praag.

Er was behoefte aan een nieuw stadhuis. Op Mariánské náměstí tegenover het Clementinum ligt het nieuwe stadhuis van Praag, dat sinds 1945 in deze functie wordt gebruikt.

Nieuwe stadhuis op Mariánské náměstí

Ook in andere wijken van de stad kom je nog oude stadhuizen tegen zoals in Nusle en Josefov. Inmiddels hebben de gebouwen een andere functie gekregen.

Voormalige stadhuis van Nusle in Taborska

Doordat Praag in feite bestaat uit heel veel kleine dorpjes en stadjes, vind je nog overal prachtige oude kerkjes, lieflijke dorpskernen met schattige kleine huisjes afgewisseld met moderne woningen, villa's en andere nieuwbouw. Dat maakt een uitstapje naar een van de buitenwijken van Praag echt de moeite waard.

Verliefd op Praag

Rating: 5 sterren
4 stemmen